Etik ihlal, akademik çalışmalar yapan kişilerin Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Ve Yayın Etiği Yönergesi ile tanımlanan etik kurallara aykırı davranmalarıdır.

Bu çalışmamızda akademik yayınlarda, akademik atama ve yükseltmelerde mevzuatla çerçevesi çizilmiş olan etik ihlalin ne olduğu ve türleri üzerine değerlendirmelerde bulunacağız. Ayrıca etik ihlale ilişkin soruşturma usülü ile soruşturma sonucu verilen disiplin cezalarına yönelik açılacak davaları değerlendireceğiz. Detaylı bilgi almak isteyen adaylar ofisimizle iletişime geçebilirler.

Etik ihlal nedir ve hangi durumları kapsar?

Etik ihlal Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Ve Yayın Etiği Yönergesi ile Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı Bilimsel Araştırma Ve Yayın Etiği Yönergesi ile tanımı yapılan ve sınırları çizilen bir akademik terimdir. Kısaca değinmek gerekirse akademik çalışmalar yapan kişilerin akademik hayatlarında ve eserlerinde bu yönergede tanımlanan etik kurallara aykırı davranmaları olarak tanımlanabilir. Etik ihlalin kapsama alanı YÖK Etik Yönerge Ve ÜAK Etik Yönerge ile sınırları belirlenmiştir. İlgili yönergelerde tanımı yapılan etik ihlaller kapsamında kişilerin çalışmaları değerlendirilmektedir.

Akademik etik ne anlama gelir?

Akademik etik, akademik çalışmalar yapan kişilerin uyması gereken kurallar bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu kurallar mevzuatla sınırları çizilen ve ihlal edilmesi halinde kişilerin cezai yaptırımla karşı karşıya gelmesine neden olabilecek kurallardır. Akademik alanda çalışmalar yapan kişilerin etik mevzuatı kapsamında incelemeler yapması ve bu kurallara riayet ederek çalışmalarını tamamlamaları gerekmektedir. Detaylı bilgi almak ve ofisimizde uzman akademik avukatla çalışmak için iletişime geçebilirsiniz.

Bilimsel çalışmalarda etik ilkeler nelerdir?

Akademi etiği alanında çalışmalar yapan bilim insanları tarafından farklı etik ilkeler ortaya konulmuştur. Ancak bu etik ilkelerin genelinin ortak noktası, özgürlük, dürüstlük ve liyakattir. Akademik çalışmalar yapan adayların bu ülkeler çerçevesinde çalışmalarını yürütmeleri gerekmektedir. Aksi durumda etik ihlal iddialarıyla karşılaşmaları muhtemeldir.

Akademik dünyada en sık karşılaşılan etik ihlal türleri nelerdir?

Akademik camiada en sık karşılaşılan etik ihlal türleri;

• İntihal,
• Sahtecilik,
• Çarpıtma,
• Tekrar yayım,
• Dilimleme ve
• Haksız Yazarlık etik ihlalleridir.

Bu etik ihlaller dışında adayların karşılaşabileceği etik ihlal türleri;

• Destek alınan çalışmalarda katkının belirtilmemesi,
• Henüz sunulmamış çalışmaları sahibinin rızası olmadan kaynak olarak kullanmak,
• İnsanlarla ilgili araştırmalarda mevzuata aykırı davranmak,
• İncelenen eseri, sahibinin rızası dışında başkalarıyla paylaşmak,
• Bilimsel araştırma için sağlanan kaynakları amaç dışı kullanmak,
• Yersiz etik ihlal isnadında bulunmak,
• Katılımcı rızası ve Kurum izni aranan çalışmalarda rıza ve izinlerin alınmamış olması,
• Çalışmalarda hayvan sağlığı ve ekolojik dengeye zarar verme,
• Çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinlerin alınmaması,
• Çalışmalarda uluslararası sözleşme hükümlerine aykırı davranılması,
• Muhtemel zararlara karşı bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğünü yerine getirmeme,
• Çalışmalarda bilgi gizliliğine riayet etmeme ve
• Yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunma etik ihlalleridir.

Bu etik ihlaller YÖK Etik Yönerge ve ÜAK Etik Yönergede detaylıca izah edilmektedir. Detaylı bilgi almak isteyen adaylar mevzuat hükümlerini inceleyebileceği gibi ofisimizle de iletişime geçebilirler.

Plagiarism (intihal) etik bir ihlal midir?

Evet intihal bir etik ihlal türüdür. Akademi mevzuatında en ağır cezai müeyyideye sahip etik ihlal türlerinden biridir. Plagiarism yani intihal etik ihlalinin cezai müeyyidesi üniversite öğretim mesleğinden çıkarılma sonucu doğurmaktadır. Bu nedenle intihal konusunda mevzuat hükümleri dikkatlice incelenmeli ve çalışmalarda intihal olabilecek her ihtimalden uzak durulmalıdır. Aksi durumda adaylar ciddi cezai ve idari soruşturmalara maruz kalabileceklerdir. Bu tür soruşturmalara maruz kalan adaylar, ofisimizle iletişime geçebilirler. Bu noktada alanında uzman etik ihlal avukatı gerekli desteği istifadeye sunmaktadır.

Etik ihlalin türleri arasında hangi cezai yaptırımlar uygulanır?

Etik ihlal isnadında yönelik cezai müeyyideler yine mevzuatla şekillendirilmiştir. Bu tür cezai müeyyidelerin mevzuatla şekillendirilme nedeni ceza hukukunun asli hükümlerinden olan suç ve cezalarda kanunilik ilkesidir. Mevzuatta yer almayan bir cezai müeyyideyle karşılaşan adaylar bu hukuka aykırı durumu dava konusu yapmalılardır.

Etik ihlal durumunda mevzuatta belirlenen cezai yaptırımlar Yükseköğretim Kanunu 53.madde ve devamında düzenlenmektedir. Cezai Yaptırım türleri ise şunlardır;

• Uyarma,
• Kınama,
• Aylıktan veya Ücretten Kesme,
• Kademe İlerlemesinin Durdurulması veya Birden Fazla Ücretten Kesme,
• Üniversite Öğretim Mesleğinden Çıkarma ve
• Kamu Görevinden Çıkarma cezai yaptırımlarıdır.

Bu noktada hangi etik ihlalin ilgili cezai müeyyidelerden hangisine vücut vereceği detaylıca incelenmelidir. Yürütülen soruşturmalarda hatalı ve hukuka aykırı kararlar mevcut olursa bu kararlara hukuki çerçevede itiraz edilebilecektir. Hatalı ve hukuka aykırı kararlar dolayısıyla etik ihlal ithamına maruz kalan adaylar ofisimizle iletişime geçebilirler.

Etik İhlal İddiasını Kimler İleri Sürebilir?

Kişilerin akademik çalışmalarına yönelik olarak herkes etik ihlal iddiasında bulunabilir. Bu noktada inceleme yapılması açısından belli sınırlamalar bulunmaktadır. Bu sınırlamaların en önemlisi zamanaşımı yönünden sınırlamadır.

Etik İhlal İncelemelerinde Zamanaşımı Var Mıdır?

Evet vardır. Yükseköğretim Kanunu’nda disiplin işlemlerini düzenleyen 53.maddede zamanaşımı müessesesi de düzenlenmiştir. İlgili kanunun 53/C maddesine göre Disiplin Cezası verilmesini gerektiren fiilin işlenildiğinin öğrenilmesinden itibaren;

• Uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezalarında bir ay içinde,
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezasında altı ay içinde, disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin soruşturması açılamaz.

Bu zamanaşımı hükmü disiplin soruşturmasının açılması yönünden bir sınırlama getirmektedir.

• Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren fiil açısından altı yıl geçmiş ise disiplin cezası verilemez.

Bu zamanaşımı hükmü ise disiplin cezasının verilme süresi açısından bir sınırlama getirmektedir. Genel cezalarda 2 yıllık üniversite öğretim üyeliğinden çıkarma cezası açısından ise altı yıllık bir zamanaşımı öngörülmektedir.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise etik ihlal iddiasına konu çalışmanın akademik atama ve terfiilerde kullanılması durumunda bu zamanaşımı sürelerinin yeniden başlayacağıdır. Bu husus zamanaşımı sürelerini yeniden başlattığından dolayı özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir.

Etik İhlal Soruşturması Nasıl Yürütülür?

Etik ihlale ilişkin ihbar ve şikayetlerde şikayetler öncelikle disiplin amirine gönderilir. İlgili ihbar ve şikâyetin disiplin cezası gerektirebileceğine karar verilirse, disiplin amiri yazılı olarak disiplin soruşturması başlatacaktır.

Etik ihlal soruşturmalarında soruşturma başlatılmadan önce üniversite etik kurulundan rapor alınması zorunluluk arz etmektedir. Disiplin soruşturmasının sonucu da genellikle bu rapora göre sonuçlandırılmaktadır.

Disiplin amiri soruşturmayı kendisi yürütebileceği gibi soruşturmacı veya soruşturmacı komisyonu görevlendirebilir. Dikkat edilmesi gereken husus soruşturmacının görev ve ünvanı soruşturulanın görev ve ünvanından aşağı olamaz. Ya soruşturulanın görev ve ünvanıyla aynı olmalı ya da ondan daha üst düzeyde olmalıdır.

Soruşturmacı, soruşturmaya ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi toplama yetkisine sahiptir. Soruşturma, soruşturmacıya görevlendirmenin tebliğinden itibaren en geç iki ay içerisinde sonuçlandırılmalıdır. Özel durumlarda ek süre istenebilir. Disiplin amiri ek süreyi değerlendirmeye yetkilidir.

Soruşturmanın gizliliği esastır ve soruşturmada soruşturulanın savunması alınmadan karar verilemez.

Görevlendirilen soruşturmacı iki ay içerisinde dosyasını hazırlar ve disiplin cezası vermeye yetkili kişi ve kurullara iletir. Disiplin cezası vermeye yetkili kişi ve kurullar Yükseköğretim Kanunu 53/Ç maddesinde belirtilmiştir. İlgili kişi ve kurullar soruşturma dosyasının teslim alınmasından sonra nihai kararı verirler.

Disiplin soruşturması süresince adayların kendilerini yükseköğretim alanında uzman bir etik ihlal disiplin soruşturması avukatı ile savunmasında fayda bulunmaktadır.

Etik İhlal Kararına Dava Açılabilir Mi?

Evet açılabilir. Etik ihlal davası açmak için belirli süreler bulunmaktadır. Yürütülen idari soruşturma sonucu adayın etik ihlalde bulunduğu yönünde karar verilirse adaya verilen disiplin cezası tebligat yoluyla adaya ulaştırılmaktadır. İlgili kararın adaya tebliğinden itibaren altmış günlük dava açma süresi bulunmaktadır. Bu altmış günlük süre içerisinde kararın hatalı ve hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa etik ihlal davası ve etik ihlal itirazı yapılabilecektir.

Bu etik ihlal davası ve etik ihlal itirazının alanında uzman etik ihlal avukatı ile yürütülmesinde fayda bulunmaktadır. Nitekim etik ihlal davası ve etik ihlal dilekçesinde kullanılacak hukuki argümanlar ve emsal yargı kararları dava ve itirazın olumlu sonuçlanmasında büyük etkiye sahiptir. Bu noktada alanında uzman etik ihlal avukatından danışmanlık almak isteyen hocalarımızın ofisimizle iletişime geçmesi tavsiye edilmektedir.